9 augustus 2022 – NHD – door Frans van den Berg – foto Cees Hartman
Jarenlang lagen 1271 kunstwerken opgeslagen in het depot van de gemeente Zaanstad. Veelal werken die de gemeente indertijd kocht via de Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR). De 611 beste werken werden geschonken aan het Zaans Museum en 130 werden verkocht aan de kunstenaars of hun familieleden. De resterende 530 werken gingen in de verkoop en komen zo in Zaanse huiskamers te hangen. We namen een kijkje bij enkele kopers.
Johan de Boer (32) en Maud Kakes (31) uit Krommenie kochten een schilderij van Ron Ekkelenkamp. Een opvallend kleurrijk en groot werk, dat wonderlijk goed blijkt te passen in hun interieur. De muur achter de bank in de woonkamer is namelijk wit en geel, waarbij de scheidslijn van linksonder naar rechtsboven loopt. „Die schuine scheiding was het idee van mijn vriendin toen ze hier vier jaar geleden introk”, verklaart Johan.
Ook de andere wand in de huiskamer is onder handen genomen: grijs. „Maud is interieurstylist, vandaar. Alleen zochten we al die tijd iets passends voor aan de muur. Op de grijze wand hangt een vergroting van een werk van Karel Appel. Maar boven de bank wisten we het nog niet. Vakantiefoto’s dan maar. We hebben wel eens gekeken naar een kunstwerk bij braderieën en een galerie, maar niet iets passends of betaalbaars gevonden. Kijk, we kunnen en willen geen duizenden euros uitgeven en er dan na enkele weken achter komen dat we erop zijn uitgekeken.”
Het was Maud die op Facebook de aankondiging zag van de verkoop van kunst uit het gemeentelijk depot. „We dachten altijd dat zo’n verkoop iets voor ouderen was en in het Weefhuis waren we ook nog nooit geweest. Toch zijn we gaan kijken en zoeken tussen al die rijen kunstwerken. En toen kwamen we dit werk van Ekkelenkamp tegen. Het was groot, anderhalf bij een meter. Kleurig, waarbij de kleur geel van de muur ook in het werk zat en het sprak ons meteen aan. Heel impulsief hebben we het toen meteen gekocht.”
Opgetogen
Kunstkenner Frank van der Ploeg, die de verkoop verzorgde, was opgetogen dat jonge mensen ook werk kochten en gaf nog een toelichting op het werk. De man met de pet is namelijk schrijver Marko Fondse, die weer een vriend was van Ekkelenkamp. In de woonkamer in Krommenie moest het stel nog wel even de ophanging verstevigen.
Blikvanger
„We zijn er nog steeds heel blij mee. Het is echt een blikvanger en iedere keer zie je weer nieuwe dingen. Het verschilt ook enorm of de zon erop schijnt of dat het avond is. Het leuke van de verkoping is ook dat zo iedere Zaankanter een werk van een Zaanse kunstenaar kan kopen. Weet je hoeveel we hebben betaald? Maar 75 euro. Dan is kunst kopen een stuk leuker.”
Kapot
Een stuk kleiner is het werk dat Tineke en Cock Hiemstra uit Koog aan de Zaan kochten. Het is een beeld van de Zaanse keramist Klaas de Boer. „Een bal waar drie kuikens uit zijn gekomen. Die bal is net iets kleiner dan een voetbal. Toen we het beeld zagen vonden we dat die figuren wel leken op die van een drieluik van Han Koning over de pestuitbraak. Met de pest droegen ze van die puntmaskers.”
Bij de verkoopexpositie in het Weefhuis bleek het beeld zwaar beschadigd te zijn. „Een figuur was afgebroken, net als bepaalde versiering. Maar gelukkig was het materiaal nog wel aanwezig. Er is ons toen nog korting aangeboden, maar we hadden liever dat het werd gerestaureerd. Frank van der Ploeg, die de verkoop deed, nam ter plekke contact op met Klaas de Boer met de vraag of hij het zou kunnen herstellen”, vertelt Cock Hiemstra. „Daarna zijn we bij hem langsgegaan en heeft hij het opgeknapt. Daar zijn we heel blij mee.”
Klaas de Boer heeft alle ontbrekende en kapotte delen opnieuw gevormd, geglazuurd, gebakken en vervolgens gelijmd. Je ziet er weinig tot niks van en dat zoveel jaar nadat hij het werk had gemaakt. Het werk heeft nu een prominente plek gekregen in hun huis. „Om de open haard is een plateau en dat hebben we vrijgemaakt voor het werk. Daar staat het veilig, want het blijft breekbaar, en staat het goed in het zicht.”
Het stel wil zich geen kunstkopers noemen. „We zijn wel geïnteresseerd. We hebben ooit een schilderij geërfd van mijn schoonouders en onze oudste dochter is zelf een kunstenaar. Dat stimuleert wel om dan om je heen te kijken. Toen we lazen dat de gemeente kunstwerken ging verkopen zijn we gaan kijken. Het is leuk om zo een Zaanse kunstenaar te eren. Dat Zaanse verbindt toch.”
Aanhanger
Maar liefst twee meter hoog is het werkje dat Louis Groen kocht. Een groot stalen beeld van Roos Wisse. Het is geen BKR-kunstwerk en ook niet van een Zaanse kunstenaar, maar het heeft ooit in een school gestaan en belandde na de sloop in het depot van de gemeente. Het oud PvdA-raadslid en zijn echtgenoot Rita Noordzij, tot voor kort wethouder voor de ChristenUnie, hadden bij de verkoopexpositie al snel hun oog laten vallen op het beeld. „Ik heb ook een huis in Frankrijk, in de Morvan, met een grote tuin. Af en toe koop ik wel eens een kunstwerk om in die tuin te zetten. Inmiddels staan er drie grote beelden en een paar kleine werken, zelfs een in een boom. Bij de verkooptentoonstelling keek ik dus naar iets groots, anders valt het niet op in een tuin. Ik heb het beeld niet gekocht vanwege de kunstenaar, maar omdat ik er een bepaald gevoel bij kreeg. Je moet er na jaren nog steeds met plezier naar kunnen kijken”, verklaart hij zijn keuze. „En in een tuin moet het ook drie dimensionaal zijn. Een schilderij valt dan af.”
Het beeld van Wisse konden ze tegen de minimale prijs kopen: de belangstelling voor de veiling van de beste werken viel wat tegen. De volgende fase was het vervoer van Zaanstad naar Frankrijk. „In een aanhanger achter de auto ging dat prima. Ik heb al eens eerder een werk in de aanhanger meegenomen. „Het beeld heeft Wisse gemaakt voor een school, waar het binnen stond. Hier staat het buiten in de tuin en begint het al te roesten. Dat is eigenlijk wel zo mooi. In ieder geval heeft het nu een nieuwe bestemming. Het stond al veertien jaar in het depot en niemand wist meer uit welke school het was gekomen.”
Normaal koopt Groen nooit werken die duurder zijn dan duizend euro. „En het is ook niet altijd echt kunst. Ik heb een keer een echt kitscherig werk gekocht. Rita zag een beeld van de heilige Rita en die moest ik toen wel kopen.” Nu Rita wethouder af is, zal het stel vaker in Frankrijk verblijven en van de werken in de tuin genieten. En in september doen ze weer mee aan Kunsteiland, een tweejaarlijks evenement. Zaterdag 10 en zondag 11 september vindt de achtste editie plaats. De basis van het Zaanse kunstevenement is de open voordeur. Bewoners van Het Eiland in Zaandam toveren hun huis om tot expositieruimte of theaterzaal en tonen werk van kunstenaars en artiesten die ze zelf hebben uitgenodigd. Zo ontstaat er een kunstroute door de wijk.
Studentenwoning
Binnenkort hangen ook twee werken in een studentenwoning in Zutphen. Jasmijn Keijzers kocht een werkje bij de verkoopexpositie. Later kocht ze bij de veiling een ander werk. Pas achteraf kwam ze er achter dat beide werken van dezelfde kunstenaar zijn: Hans Kuijt. De werken zijn net ingelijst en hangen binnenkort aan de muur in haar studentenwoning. „Het was puur toeval. Het kleine werkje, de neushoornkever, sprak me aan omdat het zo gedetailleerd is. Het beestje zit helemaal verstopt in het plaatje. De andere is de ruïne van Haaldersbroek. Een groter en donker werk, maar ook heel fijn en als je lang kijkt zie je steeds meer. Dat maakt het zo leuk”, legt de aankomende verpleegkundige uit, die bij de aankoop wel een bijdrage van haar ouders kreeg.
Online verkoop
Na de verkoopweek en de veiling, zijn niet alle 530 werken van de hand gegaan. De overgebleven werken worden via de webgalerie van Zaansgroen verkocht. https://shop.zaansgroen.nl/bkr-kunst-van-gemeente-zaanstad/
Daarop staan nog ruim tweehonderd werken. Soms kan iets al voor een tientje worden gekocht. Het meeste werk is onder de honderd euro geprijsd, maar voor een enkele moet wel 3500 euro worden neergeteld. Wat na enkele maanden nog steeds niet is verkocht, gaat naar andere verkoopwebsites.