José Pietens – Noordhollands Dagblad – 16 febrari 2019

Graficus en tekenaar Hans Kuyt had een scherp oog voor detail en beschikte over eindeloos veel geduld. Zijn rijkelijk gedetailleerde etsen en tekeningen bestaan uit honderden, zo niet duizenden, ‘krasjes en kriebeltjes’. „Hans heeft héél wat zitten krassen. Ongelooflijk dat iemand het geduld had om al die streepjes te zetten. Die gedetailleerdheid was zijn kracht“, zegt Klaas de Boer.

De Zaandamse keramist was be­vriend met de jong gestorven grafi­cus. Hij maakte zijn ontwikkeling van nabij mee en is de officieuze kenner van zijn oeuvre. Twee jaar geleden kreeg Klaas van de familie Kuyt een grote verzameling ‘groen en rijp werk’, van Hans’ eerste tekeningen tot aan zijn laatste etsen. Mooi voor een overzichtsten­toonstelling, meende hij. Met Mark van Westervoort van galerie Zaans­groen stelde hij de expositie sa­men. „Een enorme uitzoekerij, want ik had hónderden werkstuk­ken gekregen.“

Oud-West

Klaas en Hans groeiden op in Zaandam Oud-West. Klaas woonde aan de Tuinstraat, Hans aan het Otterspad (de huidige Klokbaai). Ze gingen naar dezelfde lagere school. De Hugo de Grootschool, nu Et Buut. „Alle twee waren we creatief, bezig met tekenen en schilderen. Op ons veertiende zijn we naar de Zaanse Schilderskring gegaan. Zo maakten we kennis met kwast en verf.“

Na de middelbare school verloren ze elkaar uit het oog. Weliswaar gingen ze allebei naar de Rietveld Academie, maar Klaas volgde de dagopleiding en Hans de avondopleiding. Volop de kunst in zat er na de studie niet in. „Niemand zit op een kunstenaar te wachten, dus je moet er vaak een baantje bij zoeken. Ik deed van alles. Ik werkte in een kaaspakhuis, als houtlosser en als bijrijder op een bierauto. Hans werkte volgens mij een paar dagen per week op een reclamebureau.” Toen Klaas in 1966 op zoek ging naar een atelier (‘Ik zat bij mijn moeder op zolder met mijn oventje en de stoppen sloegen steeds door’), kwam hij terecht in het Westzijderveld. Hij kon van de gemeente een oud fabriekje achter in het veld huren. Een zogeheten open ruimte, herinnert Klaas zich. „Er zaten maar drie muren in.”

Atelier

Toevallig had Hans een atelier vlakbij, in het pand van boer Nachbar, en de banden werden aange­haald. Datzelfde jaar hadden ze hun eerste tentoonstelling in het oude kantoor van notaris Postma in Zaandam. Hans was op dc Rietveld met etsen begonnen, hij had een ‘prachtige etspers’. ln zijn tijd was etstech­niek net populair aan het worden. Alle cursussen zaten meteen vol. Net zoals dat nu met keramiekcursussen het geval is. Komt omdat er pas geleden een BBC-serie over keramiek op tv is geweest. Het was ook de tijd waarin het gedetailleerde werk van Peter Vos (1935-2010) helemaal in was. De veelgevraagd graficus en tekenaar was onder meer bekend van zijn ‘Beestenkwartet’ (1970). Die tijdgeest is hier en daar terug te zien in Hans’ tekeningen en etsen, evenals de invloed van graficus Gerrit de Jong uit Wormerveer, van wie Hans en veel andere Zaanse kunstenaars les hadden gekregen. De vreemdsoortige wezens en figuren doen aan Jeroen Bosch denken. Hans’ inspiratie kwam overal vandaan. Van B el ca m po’s ‘Wonderlijke vertellingen’ en een reis naar Spanje tot de Zaanstreek en zijn buurjongen Lucky uit Haaldersbroek.

Klaarblijkelijk raakte hij de juiste snaar bij het publiek. „Zijn werk werd goed bekeken. Hij exposeerde ook in het hele land.” Zelf was Hans kritisch op zijn werk en heel gevoelig voor wat anderen ervan vonden”, zegt Klaas. “Hij was zwaarmoedig én een beetje in de war.” In 1971 maakte Hans een einde aan zijn leven. „In de maanden ervoor heb ik hem niet meer gezien. Hij leefde teruggetrokken. Hij was gewoon wat somber, dacht ik. Als begin twintiger heb je nu eenmaal geen idee wat er op dat gebied allemaal bestaat.” Na zijn overlijden raakte Hans’ werk verspreid en uit het zicht. Klaas had al langer ‘aardig wat’ van zijn tekeningen en etsen.

Bekijken

„Het is geen werk voor gezellig boven de bank. Je moet het op een plek hangen waar je vaak langskomt en waar je zo nu en dan de tijd kunt nemen om het goed te bekijken. Het liefst met een loep. Er zit zóveel in, je ontdekt steeds iets nieuws. Dat overkomt mij nu nog steeds. Fabelachtig. Het kostte natuurlijk heel veel tijd om die tekeningen en etsen maken, maar Hans had een strak schema. Hij begon altijd om negen uur ’s ochtends, nam tussen de middag een korte pauze en ging dan de hele dag weer door. Hij was helemaal bezeten van zijn werk.”